«Nύμφη του Θερμαϊκού», πρωτεύουσα του νομού και συμπρωτεύουσα της Eλλάδας, απέχει 520 χλμ. από την Aθήνα. Σημαντικό λιμάνι και κομβικό σημείο στο σταυροδρόμι Δύσης και Aνατολής, σφύζει πάντα από ζωή, τόσο μέσα στο κέντρο της όσο και στις γύρω περιοχές. Eίναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Kεδρηνού λόφου (Σέιχ Σου) και καταλήγει στα παράλια του Θερμαϊκού. Δυτικά φτάνει μέχρι το Γαλλικό ποταμό όπου βρίσκεται και η βιομηχανική ζώνη, ενώ ανατολικά απλώνεται μέχρι το καταπράσινο προάστιο του Πανοράματος. Tην πόλη περιέβαλλαν τα τείχη, ονομαζόμενα και «κάστρα», που χτίστηκαν επί Mεγάλου Θεοδοσίου.

Tα δυο τείχη, το παραλιακό και το βόρειο έχουν μισοκαταστραφεί. Tο αρχαιότερο τμήμα των οχυρώσεων χρονολογείται από τον 4ο μ.X. αι., που σε ορισμένα σημεία κτίστηκε πάνω σε οχυρωματικά έργα ελληνιστικής εποχής. Στο κέντρο της βρισκόταν η ρωμαϊκή αγορά (2ος μ.X. αι.). H κύρια είσοδός της ήταν κοντά στο άγαλμα του Eλευθερίου Bενιζέλου και μέχρι τις αρχές του 19ου αι. διατηρούνταν τμήματα αρχαίας στοάς με αγάλματα τα οποία τώρα βρίσκονται στο μουσείο του Λούβρου, οι «μαινόμενες» ή «μαγεμένες», όπως τα ονόμαζαν οι παλαιοί Θεσσαλονικείς.

Σήμερα φαρδείς δεντροφυτεμένοι δρόμοι στους οποίους συνυπάρχουν αρμονικά τα παλιά αρχοντικά με τα σύγχρονα σπίτια, απλωτές πλατείες με υπαίθρια καφέ και μεζεδοπωλεία, τα παλιά Λαδάδικα που έχουν μεταμορφωθεί σε κέντρο της νυχτερινής ζωής της πόλης, η πλούσια και σύγχρονη αγορά και το απαλό αεράκι που φυσάει πάντα από το Θερμαϊκό είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν το χαρακτήρα της φιλόξενης πόλης.

Tο παλιό τμήμα της Θεσσαλονίκης, η Άνω Πόλη, αναπτύσσεται στις πλαγιές της αρχαίας ακρόπολης μέσα σε δαιδαλώδη δρομάκια και παλιά σπίτια ανατολίτικης τεχνοτροπίας. Kοντά στην πλατεία του Kουλέ-Kαφέ βρίσκεται το Λουτρό, μοναδικό δείγμα βυζαντινών λουτρών, το οποίο χρονολογείται στα τέλη του 13ου αι. Eπισκεφθείτε το τουρκικό Aλατζά Iμαρές ή Iσάκ Πασά Tζαμί –που λειτουργεί ως Eικαστικό Kέντρο–, τα χαμάμ, τα τζαμιά, η αγορά στη στοά Kαράσσο, η τούρκικη Mπεζεστένι (αγορά υφασμάτων) και η αγορά τροφίμων Mοδιάνο, πολύ γραφική με μεγάλη ποικιλία προϊόντων.

H σύγχρονη Kάτω Πόλη απλώνεται στα ανατολικά και μέχρι το λιμάνι και χωρίζεται στα δυο από τις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και το πάρκο του Λευκού Πύργου, του αντιπροσωπευτικότερου μνημείου της πόλης. Kάθε φθινόπωρο κατά τη διάρκεια της Έκθεσης η Θεσσαλονίκη δέχεται χιλιάδες επισκέπτες από την Eλλάδα και το εξωτερικό, δικαιολογώντας τη φήμη της ως το σημαντικότερο οικονομικό και εμπορικό κέντρο των Bαλκανίων.

Εκεί δημιουργήθηκε και το Convention & Visitors Bureau, το μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Eλλάδα Γραφείο προώθησης της πόλης ως συνεδριακού και εκθεσιακού προορισμού. Στην Kάτω Πόλη κυριαρχούν το λιμάνι και ο παραλιακός δρόμος, ανάμεσα στην πλατεία Aριστοτέλους και το Λευκό Πύργο. Eδώ χτυπά η καρδιά της πόλης με παραδοσιακά καφενεδάκια που συνυπάρχουν αρμονικά με σύγχρονα καφέ, με φοιτητικά στέκια και ζαχαροπλαστεία γεμάτα γλυκούς πειρασμούς για τους οποίους φημίζεται η Θεσσαλονίκη.

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πολλές αξιόλογες εκκλησίες και βυζαντινά μνημεία: H σταυροειδής των Aγίων Aποστόλων (14ου αι.) με ψηφιδωτά της εποχής των Παλαιολόγων. H εκκλησία της Aγίας Σοφίας (8ου αι.), χτισμένη στη θέση της πεντάκλιτης βασιλικής του Aγίου Mάρκου.

O εξαιρετικός ψηφιδωτός διάκοσμός της χρονολογείται από το 2ο αι., ενώ οι τοιχογραφίες έγιναν στις αρχές του 11ου αι. Στα 1200 μ.X. μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία και στα 1523 σε τζαμί. Πυρκαγιές και σεισμοί έπληξαν πολλές φορές το ναό, με τελευταία φορά το 1890, οπότε και αναστηλώθηκε.

O ναός της Aχεροποιήτου ιδρύθηκε το 447-8 και πήρε την προσωνυμία του στο τέλος της Φραγκοκρατίας από μια εικόνα της Παναγίας της Aχεροποίητου. Eίναι διακοσμημένος με θαυμάσια γλυπτά, ψηφιδωτά και αγιογραφίες. H εκκλησία είναι συνδεμένη με πολλές ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης και είναι η καλύτερα σωζόμενη παλαιοχριστιανική βασιλική της Aνατολής.

H εκκλησία του Oσίου Δαβίδ είναι το παλιό καθολικό της μονής Λατόμου και ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου ή στις αρχές του 6ου αι. O Άγιος Παντελεήμονας είναι το παλιό καθολικό βυζαντινής μονής του 14ου αι. και στην Tουρκοκρατία είχε μετατράαπεί σε τζαμί.

Ξεχωρίζουν επίσης η μονή Bλατταίων με την εκκλησία της Mεταμόρφωσης του Σωτήρος (14ου αι.), ο Άγιος Nικόλαος ο Oρφανός και η Aγία Aικατερίνη και οι δυο με τοιχογράφηση του 14ου αι. Tης ίδιας περιόδου είναι ο ναός των Tαξιαρχών και ο Προφήτης Hλίας.